kulajim.blog.rs

Čojstvo dobrovoljaca vojvode Rada Radovića

Na današnji dan, 3-eg oktobra 1991. godine, u Bileći je osnovan Dobrovoljački odred vojvode Rada Radovića. Nakon početka sukoba i izbijanja rata u okolini Dubrovnika, grupa od 70 istaknutih rodoljuba i patriota iz Bileće odazvala se na poziv Rada Radovića, i formirala Odred bilećkih dobrovoljaca. Od početka do kraja rata Odred je bio elitna interventna udarna jedinica Hercegovačkog korpusa, i ispunjavao najzahtjevnije odbrambene zadatke na najtežim dijelovima ratišta. Ratni put Odred je počeo u rejonu sela Glavska i Mlina, od početka sukoba u dolini Neretve branili su položaje u Vranjevićima i prilaze Nevesinju, te na Goraždu, Olovu, Treskavici, Borcima i drugim ratištima gdje se branila i stvarala Republika Srpska. Herojska odbrana položaja na Vranjevićima, koja je odigrala ključnu ulogu u obje neprijateljske Mitrovdanske ofanzive, ući će u vojne i istorijske udžbenike kao primjeri herojstva, istrajnosti i hrabrosti kakvi nisu viđeni na ovim prostorima. Nekoliko prekaljenih ratnika tokom jednog dana bivalo je ranjeno više puta ali se nije povlačilo sa položaja, i nakon previjanja i pružanja prve pomoći vraćalo se na čuke i rovove kako bi pomogli braći u odsudnim bitkama.

Pored dobrovoljaca iz Bileće, odredi su pristupili i dobrovoljci iz Bijelog Polja, Crne Gore i Kosova, a tokom rata odred je brojao najčešće od 90 do 100, najviše do 120 boraca. Iako pripadnici nisu prošli nikakvu posebnu vojnu i diverzantsku obuku, u borbama i dejstvima izvršavali su najzahtjevnije i najkomplikovanije borbene zadatke zahvaljujući slozi, zajedništvu, jakom moralu, patriotizmu, i neospornom ugledu komandanta Rada Radovića. U borbama je poginula trećina boraca koji su 1991. pristupili Odredu, samo jedan borac nijednom nije ranjen, a tokom prve Mitrovdanske ofanzive u jednom danu su poginula 4 pripadnika.

Pokojni vojvoda Rade Radović rođen je na stradalnom Kosovu 1961. godine, a nakon sukoba sa Šiptarima i masovnih demonstracija u Prištini vratio se 1981. u Bileću na rodnu grudu svojih predaka. Tokom cijelog svog kratkog života osjećao je snažan patriotski dug, pripadnost svom narodu i spremnost na žrtvu za svoj narod i otadžbinu.

Tokom rata u borbama su poginula 24 Radova dobrovoljca, a poslije rata, nakon nedavne smrti pokojnog Nova Tomanovića, takođe su preminula 24 pripadnika elitnog odreda. U Odredu bilećkih dobrovoljaca ratovala su i 22 para rođene braće, a mnogi su odlikovani za hrabrost i velike zasluge. Javnost je upoznata o herojskim djelima i ratnim uspjesima slavnog Odreda, ali se nedovoljno zna, piše i govori o čojstvu i viteštvu bilećkih dobrovoljaca. Ne samo da niko od Radovih vojnika nikada nije počinio nijedan ratni zločin, već je nakon završetka rata javilo više Bošnjaka iz Federacije, koje su tokom rata zarobili bilećki dobrovoljci, i iskazalo želju da svjedoči na sudu o ljudskom odnosu dobrovoljaca ako bi neko pokrenuo neki proces. Mnogi od ratnih zarobljenika i danas održavaju veze sa dobrovoljcima, i svjedoče da je čojstvo i viteštvo mnogo uzvišenije od herojstva i stradanja.

Tokom rata Odred bilećkih dobrovoljaca uživao je veliki ugled, podizao moral i borbeni duh borcima Hercegovačkog korpusa, i zbog sigurnosti svi su željeli da budu uz rame Radovim dobrovoljcima. I neprijatelj je imao veliko strahopoštovanje prema Odredu, posebno nakon stradanja i velikih gubitaka u dvije Mitrovdanske ofanzive. Sama markantna pojava pripadnika Odreda ulijevala je strah u kosti neprijatelju, i još od debakla elitnih združenih hrvatskih i muslimanskih jedinica pod komandom Janka Bobetka u jesen 1992,. svi su izbjegavali da se bore i imaju naspram sebe bilećke dobrovoljce.

Nažalost, nakon završetka Otadžbinskog rata demobilisani borci nemaju pažnju i ugled u društvu koji zaslužuju, a država koju su stvorili ophodi se prema njima kao zla maćeha. U rati ginu prvi da bi u miru vladali potonji, pa mnogi ratni invalidi, porodice poginulih, dobrovoljci i njihova djeca i danas su nezaposleni, nalaze se na marginama društva. Maćehinski odnos, zanemarivanje, brojna poniženja i devijacije u društvu sigurno su jednim dijelom doprinjeli da nas mnogi dobrovoljci prerano napuste, jer su osjećali tugu i razočarenje, i nisu mogli da se pomire sa brojnim nepravdama i devijacijama u društvu. Mnogi ovi problemi bi bili riješeni, i vjerovatno da bi Bileća i Hercegovina danas bili mnogo pravednije, bolje i slobodnije društvo da pokojni vojvoda Rade Radović nije ubijen mučki u miru od udbaške ruke, u centru Bileće 1998. godine.
Nadati se u Boga da će nepravde iz prošlosti prema Bilećkim dobrovoljcima, i drugim našim vitezovima i junacima iz Otadžbinskog rata biti ispravljene u skorijem periodu kako bi uzdignute glave mogli izaći pred Miloša.

NEBOJSA VUKANOVIC AUTOR TEKSTA